Selecteer een pagina

8 flats in probleemwijk getransformeerd tot een eiland van creatieve ontwikkeling.

jan 20, 2014

Floreren in tijdelijkheid: Eiland8

Blog naar aanleiding van onderzoek creatieve broedplaats Eiland8, te Kanaleneiland. Lees ook het gehele onderzoek naar de creatieve broedplaats Eiland8 en leer wat (tijdelijke) creatieve broedplaatsen, zoals in de achterstandswijk Kanaleneiland, kunnen betekenen voor andere gedevalueerde gebieden. Lees ook het plan wat uitgevoerd wordt door Sterre & Stad n.a.v. het onderzoek.

Creatievelingen uit Eiland8: Oh Brave wide eyes (muziek)

Creatievelingen uit Eiland8: Oh Brave wide eyes (muziek)

Woningbouwcorporaties en grondeigenaren Mitros en Portaal initiëren in 2009 de gestage uitverhuizing vanuit 8 flats in Kanaleneiland in Utrecht. De oorspronkelijke bewoners maken plaats voor tijdelijke bewoners vanwege toenmalige sloopplannen voor het gebied. Kunstenaars, creatieve ondernemers en studenten vullen de leegte op. Eiland8 is geboren. Eiland8 biedt tijdelijke woon- en werkplekken voor creatieve ondernemers. Zij krijgen de kans te floreren in de tijdelijkheid. Eiland8 bestaat ondertussen al vier jaar. De tijdelijkheid en onzekerheid voor de uiteindelijke bestemming biedt kansen voor de creatieve ondernemers, maar heeft ook zijn keerzijde: alles kan zo weer over zijn. Sinds twee jaar vormt het Projectbureau Eiland8 (PE) draagvlak en ondersteuning voor creatieve projecten welke de wijk leefbaarder en veiliger dienen te maken. What’s not to like?

Een recent onderzoek naar Eiland8 stelt de kritische vraag: Wat kan het voor de transitie van een probleemwijk betekenen als een projectbureau zoals het PE geld en middelen investeert in een creatieve broedplaats? Voor de probleemwijk staat de leefbaarheid, de veiligheid en het imago centraal binnen de aanpak van het PE. Uit het onderzoek blijkt dat sinds de inzet van het PE de creatieve sector zichtbaarder, tastbaarder en concreter aanwezig is binnen Eiland8. Welke gevolgen heeft dit voor de wijktransitie?

Wijktransitie door de inzet van het Projectbureau vloeit voort uit twee zaken.

In de eerste plaats hebben de door het PE geïnitieerde of ondersteunde projecten binnen het gebied voor de (fysieke) zichtbaarheid van de creatieve sector gezorgd. Zo heeft graffiti op de flats het gebied een zichtbaar creatieve uitstraling gegeven en trekt het project ‘Knalland’ veel aandacht. Dit is een groep muzikanten uit Eiland8 welke een album hebben gemaakt en nationale bekendheid hebben verworven. De ondersteuning (financieel of procesmatig) vanuit het PE van projecten in Eiland8 is van belang voor het imago en de leefbaarheid van de wijk.

In de tweede plaats kan het ontstane netwerk, ondersteund door het PE in Eiland8, als verklaring voor de wijktransitie worden genoemd: zowel online als offline is er een los-vaste groep van bekenden en vrienden. De ‘Weiland8-Facebookpagina’ creëert hierbij een zogenaamd “ons kent ons” gevoel. De onderlinge bekendheid en ontmoeting creëert een soepele en snelle uitwisselingen van ideeën en inspiratie. Uit het online en offline netwerk vloeit naast de vele samenwerkingsverbanden ook een vorm van sociale cohesie en controle voort:

Ondernemer binnen Eiland8: ‘Ik vind het een prettig en een veilig gevoel dat ik in een gebied woon met huurders van een vergelijkbare achtergrond, zo kunnen we elkaar ondersteunen, professioneel als vriendschappelijk. Als je hulp nodig hebt hoef je het maar te vragen en er staat altijd wel iemand voor je klaar’. 

Dit alles heeft tot gevolg dat voornamelijk het gebied tussen de acht flats aan veranderingen onderhevig is. Het effect op de probleemwijk in zijn geheel is echter beperkt. Een interne alswel externe positieve imagoverandering van het gebied blijft hiermee ook beperkt. Hoe zorg je er nu voor dat een gebied zoals Eiland8 niet alleen lokaal effect heeft? Oftewel; wat kunnen we leren van Eiland8 voor de ontwikkeling van andere gedevalueerde gebieden?

Creatief netwerk; intern & extern vormt katalysator succes

 Nagenoeg alle creatieve ondernemers en bewoners binnen Eiland8 zijn hier via hun bestaande – en vaak creatieve netwerk – naartoe verhuisd.

Ondernemer binnen Eiland8: ‘Ik ben via een vriend van de kunstacademie in Eiland8 komen wonen. Vanwege de aantrekkelijke huurprijs en de bewoners binnen Eiland8. Hier heb ik al mijn vrienden van de HKU wonen en kan ik makkelijk samenwerken.’

Het netwerk vormt samen met de lage huurprijs de aantrekkingskracht van Eiland8 op jonge startende creatieve ondernemers. Ditzelfde netwerk vormt een belangrijke kracht van de creatieve broedplaats op de openbare ruimte; het gebied wordt als leefbaarder en veiliger ervaren en ook de harde cijfers van woninginbraken en straatvuil dalen. Het netwerk van de Eiland8-ers verzorgt dus zelfs een duale rol; enerzijds versterkt het de sociale cohesie en onderlinge samenwerking in het gebied en anderzijds zorgt het netwerk voor een doorlopend aanbod van nieuwe jonge en creatieve huurders welke aansluiten bij de bestaande bewonersgroep. Het ondersteunen van een netwerk door een ontmoetingsplek, projecten, social media en evenementen kan als eerste belangrijke katalysator worden genoemd voor een succesvolle broedplaats.

Samenwerking met andere kleine creatieve organisaties in de wijk is hiernaast van belang. Dit blijkt lastig vanwege uiteenlopende redenen. Organisaties streven diverse belangen na, het bestaat uit gebrek aan daadkracht of de organisaties lopen elkaar simpelweg mis. Toch is een netwerk op wijkniveau van een creatieve broedplaats met andere instellingen onmisbaar.

Bekend maakt bemind: de externe bekendheid is van groot effect op de kracht van een creatief netwerk. Belangrijke culturele spelers dienen via een soort cultuurmakelaar met een broedplaats gekoppeld te worden. De creatieve ondernemers kunnen via een krachtige broedplaats professionele relaties opbouwen.

Zonder transparante instelling en doelstelling geen succes

Wat kunnen we leren van Eiland8? Binnen culturele broedplaatsen is het van belang om de culturele en creatieve sector zichtbaar te maken, zowel fysiek als online. Vanuit een projectbureau kan ondersteuning worden geboden om projecten in te zetten welke de creatieve en culturele sector versterken en zichtbaarder maken. Hiervoor dienen projecten binnen een culturele broedplaats een eenduidig doel na te streven. Inzicht en begrip vanuit huurders en creatieve ondernemers in een broedplaats over de mogelijkheden en visie voor de broedplaats is van groot belang voor het succes van projecten. Duidelijk overleg over de richting van de wijktransitie tussen betrokken partijen bij de gebiedsontwikkeling is van belang om te misvattingen onderling te voorkomen. Waar de èèn zich namelijk kan bekommeren over de waarde van de grond bij een uiteindelijke verkoop kan de andere partij zijn pijlen gericht hebben op het laten slagen van een creatief en cultureel project binnen een tijdelijke woon en/of werk-vorm. Het is niet wenselijk dat bewoners en/of ondernemers zich binnen ontstane spanningen een speelbal gaan voelen.

Naast een duidelijk doel en visie is transparantie naar de gebruikers (huurders/ondernemers) over de tijdelijkheid van een project van belang. Naar mate meer zekerheid kan worden geboden over een aanwezige tijdelijkheid ontstaan er meer mogelijkheden om met de beschikbare tijd een haalbare planning voor projecten te maken.

Casper Broekaart (PE): ‘Vanuit onzekerheid over de looptermijn van de broedplaats kunnen we alleen kortlopende plannen, projecten en ideeën een kans geven.’

Terug naar Eiland8. Deze broedplaats groeit, bloeit en wordt sterker. Het is nu zaak om door samenwerkingen met andere creatieve instellingen, bedrijven, bezoekers, beleidsmakers een sterk en duurzaam netwerk op te bouwen. Zowel online als offline. Pas dan ontstaat er een echte culturele broedplaats met ‘overspilleffect’ op de gehele wijk en stad. Eiland8 is nu nog een verborgen schat van Utrecht, in de vorm van een eiland van ontwikkeling. Maar met een beetje bloed, zweet en creativiteit komen ze er wel.

Stoere foto van Sterre in een leren jas

Steden en Sterre

Stadsgeograaf Sterre’s passie en onuitputtelijke interesse voor stedelijke ontwikkeling uiten zich in haar werk.

Sterre heeft een wetenschappelijke achtergrond en jarenlange ervaring in de ruimtelijke sector.

Sterre werkt als stedelijk geograaf & als de Buurtcongiërge in Oost.

T: 06 2190 0667
E: stad@sterrehijlkema.nl

Samenwerken?

Ben je enthousiast geworden? Heb je een leuk projectvoorstel om te bespreken? Of ben je gewoon benieuwd?

Bel me of app op 0621900667 of mail op stad@sterrehijlkema.nl